Μπαίνουμε σε λίγο και για πολλούς στρατιωτικούς σε ένα «καυτό» μήνα, τον μήνα των κρίσεων, του « Μάρτη, γδάρτη και κακο...
Μπαίνουμε σε λίγο και για πολλούς στρατιωτικούς σε ένα «καυτό» μήνα, τον μήνα των κρίσεων, του «Μάρτη, γδάρτη και κακού παλουκοκαύτη», οι ανησυχίες πολλών έντονες, καλό θα ήταν λοιπόν για λίγο, να αποφορτιστούμε συναισθηματικά, φιλοσοφώντας, αφού η φιλοσοφία είναι μέρος της πραγματικότητας νοείται δε, ως η διανοητική διερεύνηση της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο και ο καθορισμός της θέσης του ανθρώπου σε αυτόν.
Ιδιαίτερος κλάδος της φιλοσοφίας είναι η Ηθική Φιλοσοφία που διερευνά συστηματικά την αιτίαση γύρω από την ηθική του ανθρώπου και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να ζει ο άνθρωπος. O κλάδος αυτός της φιλοσοφίας απαντά επίσης και στο «δίλημμα», εάν το ηθικό συνταυτίζεται με το νόμιμο ή οι κοινωνικές νόρμες της μεταβλητότητας των εποχών δημιούργησαν τον ορθολογισμό της νομιμότητας, χωρίς την ηθική, προσφέροντας έτσι το περίφημο «άλλοθι στην εξουσία». Ποια όμως είναι αυτή η σημειολογική έκφραση και προπαντός τι εννοούμε όταν την επικαλούμαστε; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Το «άλλοθι» είναι μια αρχαία λέξη που την χρησιμοποιεί κάποιος για να αντιμετωπίσει μια κατηγορία ή επίκριση. Η επίκληση της λέξης έχει συνήθως την έννοια της αθωότητας γιαυτόν που την επικαλείται. Τι γίνεται όμως όταν αυτή η λέξη αποτελεί τον επιθετικό προσδιορισμό μιας άλλης λεξούλας που είναι η «εξουσία». Τότε η λέξη «εξουσία» αποκτά μια ηθικοπλαστική έννοια όπου η κοντόθωρη, ευδαιμονική επιδίωξη του εξουσιαστικού ατόμου δεν συναινεί με την ηθική του και το «άλλοθι», προσφέρει σε αυτόν την κατεπίφαση νομιμοποίηση της πράξης του. Έτσι λόγου χάρη, η διατύπωση της απόφασης ενός στρατιωτικού συμβουλίου «……..δεν τηρούσε σε εξαιρετικό βαθμό όλα τα ιδιάζοντα ουσιαστικά προσόντα….», μια διατύπωση που χρησιμοποιείται κατά κόρον στις κρίσεις των αξιωματικών, έρχεται σε αντιστρέψιμη συλλογιστική σκέψη με την ηθική του ατόμου, γιατί μπορεί φαινομενολογικά αυτή η πρόταση να είναι μεν ορθή, ηθικά όμως αναφέρεται σε προσωπικότητες που αφιέρωσαν χρόνο και πίστη υπηρετώντας την συνειδητότητα τους, που είναι η Πατρίδα και τα ιδεώδη αυτής. Συνεπώς, θα πρέπει η οποιαδήποτε προσέγγιση σε αυτούς από κάποιους, να γίνεται με περισσότερο σεβασμό.
Το αμείλικτο λοιπόν ερώτημα που ξεπροβάλλει είναι γιατί να υπάρχει το «άλλοθι της εξουσία», αφού υποτίθεται ότι τα πάντα γίνονται με αξιοκρατικά κριτήρια.
Προφανώς, γιατί τα πάντα γίνονται κατεπίφαση με αξιοκρατικά κριτήρια και δείτε πως:
Έστω λοιπόν ότι έχουμε την αξιολόγηση ενός ατόμου στον εργασιακό του χώρο. Το άτομο αυτό συνήθως αποκτά μια αιτιώδη σχέση εργασίας με τον άμεσο προϊστάμενό του, με σκοπό την εκπλήρωση του από κοινού τους εργασιακού στόχου. Η αποτύπωση τώρα της επιτυχίας του έργου, γίνεται συνήθως από αυτόν που σύμφωνα με τον νόμο έχει την «εξουσία» της αξιολόγησης και αυτός είναι συνήθως ο επικεφαλής της ιεραρχικής πυραμίδας. Το ίδιο συμβαίνει και στο στρατό, υπάρχει η απόλυτη πυραμοειδή ιεραρχία που στοχεύει στη εκπλήρωση των τεθέντων στόχων και παράλληλα ο Διοικητής/Διευθυντής , που αξιολογεί το έργο των στελεχών του.
Επειδή όμως στη ζωή δεν υπάρχει η ιδεατή συνύπαρξη ατόμου και εργασιακού περιβάλλοντος για το λόγο αυτό πολλοί εργασιακοί ψυχολόγοι και σύμβουλοι καριέρας, προσπάθησαν να στεγανοποιήσουν και να εξαλείψουν τις όποιες αδικίες, που είναι δυνατόν να προκύψουν στην πορεία της αξιολόγησης, εκπονώντας για την υποβοήθηση αυτών που κρίνουν διάφορα μοντέλα επίδοσης/κρίσης, με κυρίαρχες μεταβλητές τις ικανότητες του ατόμου, την αυτο-αποτελεσματικότητα του, τις προσδοκίες του και τέλος την ικανότητα του ατόμου να παράξει συγκεκριμένο έργο.
Ένα απλό τέτοιο μοντέλο είναι το παρακάτω :
Στην πράξη λοιπόν όταν φτάνουμε στην αποτίμηση ενός έργου, τότε δια μαγείας τα πάντα παραβλέπονται, δεν υπάρχουν νόρμες αξιολόγησης, δεν υπάρχουν μοντέλα αξιολόγησης και η όποια αξιολόγηση συνταυτίζεται μόνο με την όποια επιθυμία του αξιολογούντα και η οποία επιθυμία αποκτά συνειδησιακή ισορροπία αναγκαία για κάθε άνθρωπο, μόνο μέσω του λεγόμενου « άλλοθι της εξουσίας» και να πως :
1η περίπτωση (άτομο με υστέρηση στην απόδοση έργου). Το άτομο λοιπόν υστερεί χαρακτηριστικά στην εργασία του. Αυτός που έχει την εξουσία/αρμοδιότητα να το κρίνει, επειδή έχει αναπτύξει συμπεριφορά φιλική προς το συγκεκριμένο άτομο, «φιμώνει» συνειδησιακά την ενοχική του φωνή, με το να αναπτύσσει ασυνειδησιακούς μηχανισμούς που «ανεβάζουν» δήθεν στα μάτια του τον συγκεκριμένο ευνοούμενο άτομο, δρώντας υποκειμενικά, με εγωπαθή δομημένη συμπεριφορά κρίσεως, προβάλλοντας μέσω αυτής την επίκληση του «άλλοθι της εξουσίας».
2η περίπτωση (η ακριβώς αντίθετη δηλαδή άτομο με επιτυχία στην απόδοση έργου ). Σε αυτή την περίπτωση ναι μεν το άτομο πετυχαίνει τους στόχους του και έχει εξαιρετική απόδοση στην εργασία του, πλην όμως η «ανταμοιβή» του δεν αποτυπώνεται πραξιακά ως επιβράβευση, καθότι αυτός που τον κρίνει, έχει ήδη επιλέξει να επιβραβεύσει συγκεκριμένα άτομα του ευρύτερου φιλικού του περιβάλλοντος, υπερβαίνοντας και δω ασυνειδησιακά τις ενοχικά του φωνές, με μηχανισμούς παρόμοιους με την πρώτη περίπτωση.
Βέβαια πέρα από αυτές τις δυο περιπτώσεις, στην πράξη, μπορούμε να βρούμε και να αναζητήσουμε πολλές παρόμοιες περιπτώσεις, στις οποίες η κυριαρχούσα φιλοσοφία γύρω από το «άλλοθι της εξουσίας», όχι μόνο τις επιβεβαιώνει, αλλά τις συντηρεί κατά αξιοζήλευτο τρόπο και μάλιστα με ένα μηχανισμό, που τείνει να ενδυναμώνει την έννοια της αδικίας, ίσως γιατί πολλοί αγνοούν χαρακτηριστικά τις ασυνειδησιακές τους προβολικές εκδηλώσεις, τις οποίες «εκμεταλλεύονται» με ιδανικό τρόπο άτομα του περιβάλλοντός τους, του όποιου ευρύ ή στενού περιβάλλοντός τους .
Ως επιμύθιο των σκέψεων μας, θα αφήσουμε τον Αθηναίο Στρατηγό Θεμιστοκλή, να μας καταδείξει με την σοφία των λόγων του, την πνευματική μας ακηδία, ως προς το πώς δρα το περίφημο «άλλοθι της εξουσίας»:
« Στους Έλληνες έχουν εξουσία οι Αθηναίοι, στους Αθηναίους εγώ, σε μένα η γυναίκα μου, στη γυναίκα μου το παιδί μου. Έτσι ο γιος μου έχει την ανώτατη εξουσία στην Ελλάδα»
Θεμιστοκλής (525 - 461πχ)
Ευάγγελος Π. Γαβρίλης
Ταξίαρχος ε.α
Παιδαγωγός (ΕΚΠΑ)
Σύμβουλος Εργασιακής Ψυχικής Υγείας
&
Επαγγελματικού Προσανατολισμού (MSc)
