Ενδιαφέρον άρθρο της Ψυχολόγου Συνταγματάρχη ε.α Κατερίνας Τζαβαλιά για τους υποψήφιους των Πανελληνίων Εξετάσεων

Για γερά .......μολύβια στις εξετάσεις....                                                                                        ...τ...

Για γερά .......μολύβια στις εξετάσεις....

                                                                                       ...της ζωής μας

        

  Όσοι το έχουμε βιώσει, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι μια πολύ απαιτητική και αγχώδης διαδικασία. Κάθε ελληνική οικογένεια που έχει στα μέλη της τελειόφοιτο Λυκείου, ζει τις δικές της «ημέρες των παθών» καθώς οι πανελλαδικές εξετάσεις παραμένουν εξαιρετικά σημαντικές στο συλλογικό νου του Έλληνα  και γίνονται  μια υπόθεση οικογενειακή. Οι ελπίδες, τα όνειρα, οι προσδοκίες και η κοινωνική αναγνώριση γενεών κάποιες φορές μέσα στο οικογενειακό  και κοινωνικό σύστημα, εναποτίθενται στις  πλάτες των εφήβων. Με σύμμαχο το πληθυντικό της οικογενειακής προσπάθειας  («δίνουμε εξετάσεις», «δηλώσαμε θετική κατεύθυνση», «μας αρέσουν τα οικονομικά» κλπ), οι υποψήφιοι αναλαμβάνουν να διαχειριστούν τόσο τα δικά τους αγωνιώδη ερωτήματα όσο και των άλλων σημαντικών ανθρώπων της ζωής τους. Διπλό το φορτίο λοιπόν για τα παιδιά, που από καταβολής κόσμου θέλουν πάντα να ευχαριστούν τους γονείς τους. Διπλή  όμως η αγωνία και το άγχος για το αποτέλεσμα.

          Γυρτοί ώμοι, σβησμένα χαμόγελα, κόκκινα μάτια, κορμιά άτονα, δυσκολίες στον ύπνο, αλλαγές στην όρεξη, ταχυκαρδίες, γαστρεντερικά προβλήματα, κρίσεις άγχους, κρίσεις πανικού,  για να μην αναφέρουμε και κάποια  απονενοημένα διαβήματα, είναι μερικά από τα αποτελέσματα όλης αυτής της πίεσης που αισθάνονται τα παιδιά που προετοιμάζονται για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Ακόμα και οι πιο καλά προετοιμασμένοι μαθητές έχουν άγχος εν όψει και κατά την διάρκεια των εξετάσεων –και ποιος να τους κατηγορήσει άλλωστε; Από αυτές μπορεί να κρίνεται το μέλλον τους και σίγουρα κρίνεται το παρελθόν τους, δηλαδή όλη η προετοιμασία που έκαναν κατά τη διάρκεια της σχολικής τους φοίτησης.

          Σε γενικές γραμμές, θα λέγαμε ότι το ήπιο άγχος είναι μια πολύ φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας και συχνά χρήσιμο προκειμένου να είμαστε σε εγρήγορση, καθώς  βελτιώνει την απόδοση και συμβάλλει στη δημιουργικότητα και αποτελεσματικότητα. Το έντονο και υπερβολικό άγχος από την άλλη πλευρά, δημιουργεί σημαντικά προβλήματα  και γίνεται εμπόδιο στην επιτυχία. Συχνά εξαιτίας του άγχους οι έφηβοι αρνούνται να διαβάσουν, εμφανίζουν σημαντική πτώση στη σχολική τους επίδοση, δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, έχουν τάσεις φυγής, εμφανίζουν επιθετική συμπεριφορά, είναι ευερέθιστοι και μπορεί να κλαίνε με το παραμικρό. Σε συναισθηματικό επίπεδο, το παιδί που βιώνει το άγχος των εξετάσεων είναι πιθανό να έχει συναισθήματα όπως απογοήτευση, θυμό, να είναι ευερέθιστο ή να νιώθει έντονο το αίσθημα της αποτυχίας.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την αντιμετώπιση του άγχους;

          Το οικογενειακό περιβάλλον διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο για τη ψυχική υγεία των παιδιών, ιδίως σε μια ευαίσθητη περίοδο όπως αυτή των εξετάσεων. Οι ενήλικες παρέχουν μοντέλα συμπεριφοράς στο παιδί και έτσι συχνά, υπερβολικά αγχώδεις γονείς παραπονιούνται για παρόμοιες αγχώδεις συμπεριφορές του παιδιού.

          Αρχικά, είναι απαραίτητο να είναι ξεκάθαρο για τα παιδιά, ότι η αποδοχή και η αγάπη των γονιών τους δεν είναι συνάρτηση της επίδοσής τους στις εξετάσεις. Αυτό που κρίνεται στις εξετάσεις δεν είναι η αξία του εφήβου. Οι γονείς πρέπει να είναι διαθέσιμοι να ακούσουν το παιδί, να το ρωτήσουν πώς βιώνει την περίοδο των εξετάσεων.  Ακόμα και μια απλή συζήτηση μπορεί να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα και να κάνει το παιδί να εκτονώσει το άγχος του, νιώθοντας ότι ο γονιός το καταλαβαίνει και του συμπαρίσταται. Οι γονείς στη προσπάθειά τους να απαλλάξουν τα παιδιά τους από πιθανό άγχος, δείχνουν να βιάζονται να δώσουν συμβουλές.

          Τα παιδιά στη περίοδο αυτή της ζωής τους χρειάζονται κάποιον να είναι εκεί, μόνο και μόνο να ακούσει τις ανησυχίες τους, τους φόβους τους, τις αγωνίες τους και κάποιον που θα τους βεβαιώσει ότι θα συνεχίσει να τα αγαπά ακόμα και αν δε πετύχουν το τέλειο αποτέλεσμα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά, όσο καταβάλλουν την προσπάθειά τους, να νιώθουν ότι έχουν τη στήριξη της οικογένειας. Το να πει ο γονιός «είμαι δίπλα σου στην προσπάθειά σου και σ' αγαπώ» βοηθάει πολύ περισσότερο το παιδί από οποιαδήποτε συμβουλή όπως π.χ. «τώρα πρέπει να διαβάσεις, μη βγεις με τους φίλους σου, κλπ». Άλλωστε, τα παιδιά δίνουν εξετάσεις ως μαθητές και οι γονείς ως γονείς.

Η διαχείριση του άγχους των γονέων

          Αντισταθείτε στο πειρασμό να  φροντίζετε  το παιδί σας σαν να είναι.... άρρωστο (εξετάσεις δίνει!!)  και να είστε υπερπροστατευτικοί μαζί του. Καλό είναι να διατηρήσετε τις δικές σας προσωπικές δραστηριότητες, δίνοντας στο παιδί το μήνυμα ότι η προσπάθεια είναι δική του και έχει τον έλεγχο του αποτελέσματος. Ο έφηβος βρίσκεται ήδη σε μια ευάλωτη θέση και αν καταλάβει ότι οι γονείς του δεν μπορούν να αντέξουν να ακούσουν τους φόβους του, δεν θα τους πλησιάσει. Οι γονείς οφείλουν να παρέχουν στο παιδί το αίσθημα της ασφάλειας και να σέβονται τη προσπάθειά του. Το πιο σημαντικό είναι οι γονείς να είναι ουσιαστικά διαθέσιμοι να ακούσουν το παιδί τους, τις ανησυχίες και τους φόβους του.

Γονείς και παιδιά

          Το να  μάθουμε να διαχειριζόμαστε το άγχος μας, να μιλάμε για συναισθήματα και σκέψεις, να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, να εξασκούμαστε στην υπομονή και την επιμονή και κυρίως να μάθουμε να προσαρμοζόμαστε στις αλλαγές, είναι δεξιότητες που αποκτούνται και δοκιμάζονται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής.

          Μεταβατικές περίοδοι, όπως αυτή των εξετάσεων, μπορούν να μετατραπούν σε μια ευκαιρία να εξασκηθούμε σ' αυτές τις δεξιότητες, μιας και θα είναι χρήσιμες τόσο στον έφηβο όσο και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εξετάσεων. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά περάσματα στην ενηλικίωση που εν μέρει σημαίνει «αναλαμβάνω τις ευθύνες μου». Άλλωστε, το πώς ανταποκρίνεται κανείς σε ψυχοπιεστικές και αγχωτικές καταστάσεις, είναι μέρος της ζωής...
                                                                    Καλή επιτυχία παιδιά! Όρθια η ψυχή!

                                                                    Κατερίνα Τζαβαλιά

                                                                      Ψυχολόγος

                                                                      Υπεύθυνη του Κέντρου ΔΙΑΔΡΑΣΗ