Του Μπάτζιου Φώτιου ΕΜΘ Επχια (ΠΖ) Γενικού Γραμματέα της ΕΣΠΕΔΜ Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί έναν μοναδικό σχηματισμό οι...
Του Μπάτζιου Φώτιου ΕΜΘ Επχια (ΠΖ)
Γενικού Γραμματέα της ΕΣΠΕΔΜ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί
έναν μοναδικό σχηματισμό οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας ανάμεσα σε 28
ευρωπαϊκές χώρες, που όλες μαζί καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής
ηπείρου.
Την επαύριον της λήξης του
Β' Παγκοσμίου Πολέμου (1945), η Ευρώπη ήταν μια κατεστραμμένη και εξαντλημένη
ήπειρος.
Υπό τον φόβο της διάδοσης του κομμουνισμού, οι Αμερικανοί αποφάσισαν
να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση και την οικονομική ανάπτυξη της μη κομμουνιστικής
(Δυτικής) Ευρώπης.
Η ίδια η Δυτική Ευρώπη, από την πλευρά της, συνειδητοποιεί ότι
πρέπει να πάρει το μέλλον στα χέρια της. Εμφανίζονται οι πρώτες προτάσεις για
αυτόνομη οικονομική και πολιτική πορεία. «Δεν θα υπάρξει ειρήνη για την Ευρώπη,
αν τα κράτη συνεχίζουν να βασίζονται στην εθνική κυριαρχία. Οι χώρες της
Ευρώπης είναι πολύ μικρές για να εγγυηθούν στους πολίτες τους την αναγκαία
ευημερία και την κοινωνική πρόοδο. Τα κράτη της Ευρώπης θα πρέπει να επιλέξουν
τη συνεργασία και την ομοσπονδιακή μορφή» έλεγε ο γάλλος δημόσιος υπάλληλος Ζαν
Μονέ (1888-1979), που θεωρείται ο αρχιτέκτονας της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης.
Οι σκέψεις για πολιτική ενοποίηση αποδείχθηκαν πολύ πρώιμες,
εξαιτίας της μεγάλης επιρροής των ΗΠΑ στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, μέσω του
Σχεδίου Μάρσαλ και του ΝΑΤΟ. Αντίθετα, οι ιδέες για οικονομική ενοποίηση ήταν
πιο ρεαλιστικές. Στις 9 Μαΐου 1950 ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ρομπέρ Σουμάν,
προτείνει να τεθούν κάτω από κοινό έλεγχο και διοίκηση οι βιομηχανίες άνθρακα
και χάλυβα της Γερμανίας και της Γαλλίας. Η πρόταση αυτή έμεινε στην ιστορίας
ως Διακήρυξη Σουμάν και η 9η Μαΐου εορτάζεται ως Ημέρα της Ευρώπης, επειδή
αποτέλεσε το πρώτο βήμα για τη δημιουργία της Ενωμένης Ευρώπης.
Στην πρόταση Σουμάν δίνουν θετική απάντηση, όχι μόνο η Γερμανία,
αλλά και τα κράτη της «Μπενελούξ» (Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο) και η
Ιταλία. Η Μεγάλη Βρετανία αρνείται για λόγους εθνικής ασφαλείας. Έτσι,
γεννιέται η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) με τη Συνθήκη των
Παρισίων (18 Απριλίου 1951) και πρώτο πρόεδρο τον Ζαν Μονέ. Οι δύο μεγάλοι
αντίπαλοι, Γερμανία και Γαλλία, που έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για
τους δύο καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους, βρίσκονται μετά από αιώνες στο
ίδιο στρατόπεδο.
Η επιτυχία της ΕΚΑΧ οδηγεί τους «6» στη διεύρυνση της συνεργασίας
τους και στην υπογραφή της Συνθήκη της Ρώμης, στις 25 Μαρτίου 1957. Με αυτήν
εγκαθιδρύονται δύο νέοι θεσμοί: Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενεργείας
(ΕΚΑΕ), που θέτει υπό κοινή διεύθυνση την ειρηνική χρήση της ατομικής ενέργειας
στο πρότυπο της ΕΚΑΧ και στην πιο προωθημένη Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα
(Κοινή Αγορά), που αποτελεί την πρώτη μορφή τελωνειακής ένωσης μεταξύ των «6»
και βασίζεται σε «τέσσερις ελευθερίες» (ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών,
κεφαλαίων και ανθρώπων). Οι τρεις «Κοινότητες» συγχωνεύτηκαν το 1965 στην
Ευρωπαϊκή Κοινότητα, η οποία από το 1993 ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ένωση.
Από την οικονομική στην πολιτική
ένωση
Αυτό που αρχικά ξεκίνησε σαν μια καθαρά οικονομική ένωση
μετεξελίχθηκε σε έναν οργανισμό που δραστηριοποιείται σε ποικίλους τομείς, από
την αναπτυξιακή βοήθεια μέχρι το περιβάλλον. Η μετεξέλιξη αυτή
αντικατοπτρίζεται και στην αλλαγή της ονομασίας από ΕΟΚ σε Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)
το 1993.
Η ΕΕ στηρίζεται στο κράτος δικαίου. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι
ενέργειές της βασίζονται στις Συνθήκες, τις οποίες όλα τα κράτη μέλη έχουν
εγκρίνει εκούσια και δημοκρατικά. Στις δεσμευτικές αυτές συμφωνίες καθορίζονται
οι στόχοι της ΕΕ σε διάφορους τομείς.
Κινητικότητα, ανάπτυξη, σταθερότητα και ενιαίο νόμισμα
Παράγοντας ειρήνης, σταθερότητας και ευημερίας στην περιοχή για μισό
αιώνα, η ΕΕ συνέβαλε στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Ευρωπαίων και θέσπισε
ένα ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ.
Χάρη στην κατάργηση των συνοριακών ελέγχων ανάμεσα στα κράτη μέλη
της, μπορούμε σήμερα να κυκλοφορούμε ελεύθερα σε όλη σχεδόν την ήπειρο. Επίσης,
είναι πολύ πιο εύκολο να πάμε να ζήσουμε και να εργαστούμε σε μια άλλη
ευρωπαϊκή χώρα.
Η ενιαία ή "εσωτερική" αγορά, στην οποία μπορούν να
κυκλοφορούν ελεύθερα άνθρωποι, αγαθά, κεφάλαια και υπηρεσίες, αποτελεί τον
κύριο μοχλό της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ένας από τους βασικούς στόχους της ΕΕ
είναι η ανάπτυξη αυτού του τεράστιου πλουτοπαραγωγικού πόρου, ώστε οι Ευρωπαίοι
να μπορούν να αντλούν τα περισσότερα δυνατά οφέλη.
Ισότητα και ανθρώπινα δικαιώματα
Ένας από τους βασικούς στόχους της ΕΕ είναι η προαγωγή των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τόσο στο εσωτερικό της όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Η
ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το κράτος δικαίου
και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ.
Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λισαβόνας το 2009,
όλα αυτά τα δικαιώματα περιλαμβάνονται σε ένα ενιαίο έγγραφο, τον Χάρτη
Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Τα θεσμικά της όργανα έχουν τη νομική υποχρέωση
να σέβονται τα δικαιώματα αυτά, το ίδιο και τα κράτη μέλη, κατά την εφαρμογή
της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Διαφάνεια και δημοκρατικοί θεσμοί
Καθώς διευρύνεται συνεχώς, η ΕΕ καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια
υπέρ της διαφάνειας και δημοκρατικότητας των θεσμικών της οργάνων. Έτσι,
δόθηκαν περισσότερες εξουσίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που εκλέγεται με άμεση
καθολική ψηφοφορία, ενώ ενισχύθηκε ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων, τα οποία
συνεργάζονται με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Τέλος, οι Ευρωπαίοι πολίτες
διαθέτουν ολοένα περισσότερα μέσα για να μπορούν να συμμετέχουν στη διαμόρφωση
των διαφόρων ευρωπαϊκών πολιτικών.
