Με μια επιλογή που προσφέρεται για άντληση διδαγμάτων, οι μονάδες της 101ης αερομεταφερόμενης μεραρχίας των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν άρχισαν...
Το Μ67 χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα στον πόλεμο του Βιετνάμ και αντικαταστάθηκε στις δεκαετίες του ’70 και το ’80 από τα πυραυλικά ΑΤ συστήματα Dragon και TOW. Από τις τελευταίες αμερικανικές μονάδες που το χρησιμοποιούσαν ήταν η ταξιαρχία του Βερολίνου, που το είχε διατηρήσει σε υπηρεσία λόγω της χρησιμότητάς του σε αστικά περιβάλλοντα και οι Rangers, που το αντικατέστησαν με το Carl Gustaf στη δεκαετία του ’90. Στον Ελληνικό Στρατό υπηρετεί ακόμα, αν και έχει αντικατασταθεί σε μεγάλη έκταση από το Carl Gustaf, που προσφέρει μικρότερο βάρος, καλύτερη διατρητικότητα και μεγαλύτερη ποικιλία πυρομαχικών.
Σύμφωνα με τον αντισυνταγματάρχη Fouche, υποδιοικητή της 4ης ταξιαρχίας της 101ης αερομεταφερόμενης μεραρχίας, “επιλέξαμε να χρησιμοποιήσουμε το 90mm γιατί θέλαμε ένα όπλο με μεγάλο όγκο πυρός που θα προκαλεί μικρές παράπλευρες απώλειες”.
Το Μ67 έχει βάρος 15,87 κιλά, ενώ το δραστικό βεληνεκές του είναι 450 μ. κατά κινητών στόχων και 800 μ. κατά σταθερών στόχων (μέγιστο 2.100 μ.). Μπορεί να συνδυαστεί με διόπτρες και η διατρητικότητα των πυρομαχικών ΗΕΑΤ που βάλλει υπολογίζεται σε περίπου 350 χιλ ομοιογενούς χάλυβα. Παρ’ ότι ο αμερικανικός στρατός στο Αφγανιστάν δεν αντιμετωπίζει αρματική απειλή, το πυρομαχικό ΗΕΑΤ μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά οχυρωμένων θέσεων, ενώ πιθανότατα αξιοποιείται εκτενώς το κάνιστρο Μ590, που βάλλει 2400 σφαιρίδια (flechettes) κατά προσωπικού με δραστικό βεληνεκές 300 μέτρων.
Πιθανώς αυτό το χαρακτηριστικό του όπλου θεωρήθηκε ως το πλέον χρήσιμο για τις συνθήκες του Αφγανιστάν, καθώς σύμφωνα με τον Fouche, το Μ67 προορίζεται κυρίως για χρήση ως όπλο αυτοάμυνας σε στατικό ρόλο. Σύμφωνα με τον λοχία Hyman του 506 αερομεταφερόμενου συντάγματος, οι στρατιώτες σε απομακρυσμένες θέσεις θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το όπλο ως πολλαπλασιαστή ισχύος, με την έννοια ότι λιγότερο προσωπικό μπορεί να επιτύχει περισσότερα. “Το όπλο έχει τη δυνατότητα να καταστρέψει ένα στόχο περιοχής χρησιμοποιώντας ένα βλήμα σφαιριδίων (flechette). Είναι απλό στη χρήση, χωρίς να χρειάζεται πολύπλοκη εκπαίδευση. Επίσης είναι ένα όπλο αξιόπιστο, και εύκολο να συντηρηθεί στο τραχύ περιβάλλον του Αφγανιστάν. Αν και σκοπεύουμε να το χρησιμοποιούμε κυρίως αμυντικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά και για ενέδρες”.
Διδάγματα για την Ελλάδα
Θα μπορούσαν να εξαχθούν και άλλα συμπεράσματα από την κίνηση αυτή, που φυσικά δεν αναφέρονται στο αμερικανικό δελτίο τύπου: π.χ. ότι οι αμερικανικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν αναγκάζονται όλο και συχνότερα να αντιμετωπίζουν πολλαπλάσιους αντιπάλους και επομένως χρειάζονται κάποιο όπλο υποστήριξης “περιοχής”, καθώς η αεροπορική υποστήριξη δεν είναι πάντα διαθέσιμη. Ένα άλλο πιθανό συμπέρασμα είναι ότι το επείγον της απαίτησης και η έλλειψη πόρων (βλ. προβλήματα αμερικανικής οικονομίας), πιθανώς οδήγησε σε αυτή τη λύση και όχι σε άλλες πιο σύγχρονες. Όμως ορισμένα διδάγματα παραμένουν:
1. Ακόμα και στην εποχή του “δικτυοκεντρικού πολέμου”, του “ψηφιακού πεδίου μάχης” και όλων των υπόλοιπων τσιτάτων της μόδας, όλα τελικά καταλήγουν στο πεδίο της μάχης, που παραμένει τόσο απτή και σκληρή, όσο ήταν πάντοτε.
2. Στο πεδίο της μάχης παίζει ρόλο η ισχύς πυρός, η προστασία και η αξιοπιστία. Η τεχνολογία είναι χρήσιμη, αλλά ειδικά σε μονάδες πεζικού η υπερβολική εξάρτηση από αυτήν δημιουργεί προβλήματα. Π.χ. τα πυραυλικά ΑΤ συστήματα που αντικατέστησαν τα ΠΑΟ εξαρτώνται από μπαταρίες, είναι πιο ευαίσθητα σε βλάβες και έχουν μεγαλύτερο όγκο αν συνυπολογιστούν και οι ανάγκες συσκευασίας βλημάτων κλπ.
3. Σε συγκρούσεις μεγάλης τοπικής ή χρονικής κλίμακας, το κόστος των όπλων και των πυρομαχικών τους είναι κρίσιμος παράγοντας ακόμα και για υπερδυνάμεις. Προφανώς για την αντιμετώπιση συγκεντρώσεων ανταρτών ο αμερικανικός στρατός είχε και πολλές άλλες λύσεις πέραν του Μ67 – αλλά με πολλαπλάσιο κόστος.
4. Τα παλιά συστήματα μπορούν να αποδώσουν θαυμάσια σε νέους ρόλους, αρκεί η ηγεσία να εξετάζει τα επιχειρησιακά προβλήματα με πρωτότυπη σκέψη, χωρίς “συνταγές”.
5. Ακόμα και υπερδυνάμεις όπως οι ΗΠΑ διατηρούν σε απόθεμα “απαρχαιωμένα” συστήματα όπως τα Μ67 και τα αξιοποιούν.
Ας πάμε τώρα στην Ελλάδα – πώς μπορούν να εφαρμοστούν αυτά τα διδάγματα;
1. Οι φαντασιώσεις περί πολέμου υψηλής τεχνολογίας που θα διεξαχθεί πατώντας κουμπιά μέσα από κλιματιζόμενους κλωβούς πρέπει να εκλείψουν το συντομότερο, μαζί με τις αντιλήψεις για “ελαφρύτερες, ταχύτερες, δικτυοκεντρικές” κλπ. μονάδες. Τεχνολογία ναι, αλλά το πεδίο μάχης είναι πεδίο μάχης.
2. Ορισμένες επιλογές σχετικά με τους νέους ΠΟΥ των μονάδων ίσως πρέπει να επανεξεταστούν: π.χ. η αντικατάσταση των ΠΑΟ των 90 χιλ από MILAN/FAGOTμήπως δημιουργεί υπερβολική εξάρτηση από ευαίσθητα και ακριβά συστήματα με συνεχείς ανάγκες υποστήριξης; Τα Carl Gustaf, αν και ικανότερα των Μ67, έχουν εξασφαλισμένη ροή πυρομαχικών; Μήπως είναι σκόπιμο να διατηρηθούν σε κάποιο επίπεδο τα ΠΑΟ που είναι στιβαρά και “λιτοδίαιτα”;
3. Καθώς η Ελλάδα αντιμετωπίζει οικονομικό πρόβλημα, μήπως πρέπει να εξετάζεται και αυτή η παράμετρος στις οργανωτικές επιλογές; Π.χ. πόσα Κ/Β είναι διαθέσιμα για τα πυραυλικά Α/Τ συστήματα των μονάδων; Για πόσες ημέρες αγώνα επαρκούν; Το απόθεμα πυρομαχικών για ΠΑΟ δεν πρέπει να αξιοποιηθεί κάπως, ειδικά αφού παραμένουν αποτελεσματικά απέναντι στα 3.000 άρματα μάχης δεύτερης γενιάς που διατηρεί σε υπηρεσία ο τουρκικός στρατός;
4. “Νέοι ρόλοι”: προφανώς ο ΕΣ δεν έχει να αντιμετωπίσει συγκεντρώσεις ανταρτών, όπως οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν. Όμως η αστική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών σε Ελλάδα και Τουρκία καθιστά πιθανότατη την αναμέτρηση και σε αστικές περιοχές (άλλωστε γι’ αυτό ο ΕΣ διεξάγει σχετικές εκπαιδεύσεις). Όπως μας δείχνει το παράδειγμα της ταξιαρχίας του Βερολίνου, τα ΠΑΟ των 90 είναι εξαιρετικά όπλα υποστήριξης για αστικές περιοχές, και φυσικά πολύ φθηνότερα από τα αντιαρματικά Κ/Β. Εννοείται δε ότι και στον αντιαρματικό ρόλο τα ΠΑΟ των 90 μπορούν και σήμερα να σταθούν επάξια – ας μην ξεχνάμε τον καταδρομέα Μπικάκη που κατέστρεψε με αυτό στην Κύπρο έξι Μ47/48… ακόμα και σήμερα, τα περισσότερα τουρκικά άρματα (εξαιρουμένων των Leo 2 και M60 Sabra) έχουν την ίδια ή ανάλογη θωράκιση.
5. Όταν ακόμα και υπερδυνάμεις όπως οι ΗΠΑ διατηρούν σε απόθεμα “απαρχαιωμένα” συστήματα όπως τα Μ67 και τα αξιοποιούν, είναι αδιανόητο η Ελλάδα να αφοπλίζεται οικειοθελώς από χρήσιμα οπλικά συστήματα υπό το πρόσχημα του “μικρότερου, σύγχρονου, ευέλικτου” κλπ. στρατού. Και εδώ δε μιλάμε τόσο για τα αντιαρματικά, όσο για τα άρματα μάχης. Την ώρα που η Τουρκία διατηρεί πέραν των Leopard 2A4 και M60 Sabra που αποτελούν την αιχμή του δόρατος, περίπου 3.000 παλιότερα άρματα μάχης (Leopard 1, M60, M48 διάφορων τύπων), είναι απλά εγκληματικό η Ελλάδα να καταστρέφει οικειοθελώς άρματα ίσης επιχειρησιακής αξίας, όπως τα Μ60 και Μ48. Αν κάτι διδάσκουν οι αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι, είναι ότι η φθορά των τεθωρακισμένων μονάδων πρώτης γραμμής είναι πάντα μεγάλη και η πλάστιγγα γέρνει υπέρ εκείνης της πλευράς που θα μπορέσει να παρατάξει φρέσκες εφεδρείες, έστω και όχι τελευταίας τεχνολογίας. Τα Μ60 και Μ48 θα μπορούσαν να αποθηκευτούν στην Κ. Μακεδονία και να εξοπλίσουν εφεδρικές επιλαρχίες, πολύτιμες σε περίπτωση ανάγκης. Σε τελική ανάλυση, για να μιλήσουμε και στη γλώσσα της τρόικας, η καταστροφή τους κοστίζει…
Ειδικά στην παρούσα οικονομική συγκυρία, είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότιη Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να απαξιώνει συστήματα παλιότερα, αλλά αξιόμαχα. Η έμφαση στις τεχνολογικές επιδόσεις των όπλων μερικές φορές είναι δικαιολογημένη, αλλά συχνά υποκρύπτει είτε συμφέροντα μεσαζόντων και εταιρειών, είτε τον ενθουσιασμό του ερασιτέχνη που μετράει τα οπλικά συστήματα από τα περιοδικά, όπως τις επιδόσεις του νέου μοντέλου της Φεράρι. Οι σοβαροί επαγγελματίες και ιδίως τα στελέχη των ΕΔ ξέρουν ότι το καλό πράγμα δεν κοστίζει πάντα: η ποσότητα, στιβαρότητα και απλότητα του οπλισμού είναι διαχρονικές αξίες…
