Δια της παρούσης θα προσπαθήσω να αναδείξω το ζήτημα της εμπλοκής και της συνεισφοράς των ΕΔ στην αντιμετώπιση του προσφυγικού/μεταναστευτικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η χώρα, στο πλαίσιο του κεντρικού, συντονιστικού, ρόλου που τους έχει από μηνών ανατεθεί. Η εμπλοκή των ΕΔ υπήρξε μια ανελαστική, όπως ήρθαν τα πράγματα, απαίτηση του χθες. Σήμερα όμως υφίσταται τοιαύτη απαίτηση και υπ’ αυτό το ρόλο;
Αναγνωρίζω το ενδιαφέρον, την ευαισθησία, τον ανθρωπισμό και τον ζήλο που επέδειξε ως συντεταγμένη χώρα η Ελλάς, σε ότι αφορά στη διάσωση, υποδοχή και φιλοξενία των συγκεκριμένων ροών. Ο ικέτης, από αρχαιοτάτων ετών σε αυτή τη χώρα εθεωρείτο και μέχρι σήμερα είναι πρόσωπο ιερό, το οποίο πρέπει να τυγχάνει πρόνοιας και προστασίας από την Πολιτεία, χωρίς όμως να προσβάλλει και χωρίς να απαιτεί και να «εκβιάζει» ενεργώντας ως έποικος ή ενίοτε εισβολέας. Σας θυμίζω τη βασική αρχή της δημοκρατίας, ότι η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει του άλλου.
Οι ΕΔ της χώρας μας αποτελούν ένα αναγνωρισμένο, ισχυρό, αποδοτικό εργαλείο αποτροπής εξωτερικών κινδύνων και προάσπισης των εθνικών συμφερόντων. Ως τέτοιο εργαλείο και εφόσον, σύμφωνα με δηλώσεις αρμοδίων κυβερνητικών παραγόντων, έχουμε περάσει στη δεύτερη φάση του εθνικού σχεδίου για τη διαχείριση του θέματος, είναι πολλές εκείνες οι φωνές που δεν βλέπουν πλέον κανένα λόγο συνέχισης εμπλοκής των Ε.Δ σε αποστολές εκτός του πεδίου ευθύνης τους, ειδικά μάλιστα αν η χρήση αυτή έχει μοναδικό σκοπό να καλύψει κενά που δημιούργησαν η ανεπάρκεια και η αβελτηρία της Πολιτείας.
Υπάρχουν οι αρμόδιες κρατικές δομές (Υπουργεία, ΟΤΑ, Οργανισμοί και Υπηρεσίες δομών πρόνοιας) στους τομείς της Δημόσιας Υγείας, της Κοινωνικής Μέριμνας και της Διοικητικής Υποστήριξης για να ασχοληθούν πλέον αποκλειστικά με το θέμα, μετά το αρχικό στάδιο που λόγοι εθνικού συμφέροντος επέβαλλαν, κατ΄ εξαίρεση, την ενεργή εμπλοκή των ΕΔ. Αρμοδιότητες, ευθύνες και καθήκοντα περιγράφονται με σαφήνεια στο Δόγμα Πολιτικοστρατιωτικής Συνεργασίας. Οι ειδικές αποστολές αυτές, είναι απολύτως διακριτές και με σαφήνεια καθορισμένες.
Η αποστολή των ΕΔ είναι οριοθετημένη από την εκάστοτε Πολιτική Εθνικής Αμύνης και αφορά, κατά βάση, στην προάσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας. Η προσφορά κοινωνικού έργου και η καθοριστική συμβολή τους στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, είναι μια σημαντική παράμετρος, για την οποία οι στρατιωτικοί αισθανόμαστε υπερήφανοι, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι ΕΔ μπορούν και πρέπει αλόγιστα να αναλαμβάνουν άλλους πρόσθετους ρόλους. Τα ζητήματα της εσωτερικής ασφάλειας είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας των Σωμάτων Ασφαλείας, τα οποία έχουν και το προσωπικό και την εκπαίδευση και τα μέσα για αυτό το σκοπό. Τα δε ζητήματα κοινωνικής πρόνοιας και μεταναστευτικής πολιτικής, όπως προανέφερα, εμπίπτουν στη σφαίρα αρμοδιοτήτων άλλων (μη ενόπλων) φορέων, που έχουν την κατάλληλη διάρθρωση, την τεχνογνωσία, τα μέσα και το προσωπικό για την υλοποίηση του έργου τους. Ενδεικτικά, σας υπενθυμίζω την πρόσληψη από τους ΟΤΑ 2.500 συμβασιούχων για την υποστήριξη λειτουργίας των δομών φιλοξενίας, πολλοί των οποίων εργαζομένων, σύμφωνα με καταγγελίες και δημοσιεύματα, είτε υποαπασχολούνται είτε ακόμη - ακόμη με ευθύνη των ΟΤΑ, δεν εμφανίζονται για ανάληψη εργασίας στις δομές φιλοξενίας.
Στοιχειοθετώντας την άποψη πολλών συμπολιτών μας, αλλά και συναδέλφων, επιτρέψτε μου να σημειώσω ότι ο θεσμικός ρόλος των ΕΔ δεν περιλαμβάνει την άσκηση ελέγχου επί των κινήσεων ατόμων, ομάδων ή αγαθών, ούτε την άσκηση αστυνόμευσης. Με άλλα λόγια, για τον ίδιο λόγο που ορθώς οι ΕΔ δεν χρησιμοποιούνται φερ’ ειπείν για να συλλέξουν φόρους του δημοσίου, δεν πρέπει να εμπλέκονται με το δήθεν συντονισμό λειτουργίας των δομών φιλοξενίας, το οποίο αποτελεί μια πράξη απόγνωσης, αποτέλεσμα της, εν μέρει δικαιολογημένης, προχειρότητας με την οποία η Πολιτεία έχει χειριστεί το θέμα.
Δυστυχώς το φαινόμενο δεν είναι πρόσφατο, αλλά έχει βαθιές ρίζες στο παρελθόν όταν το κράτος για να εξωραΐσει τις αδυναμίες της και να διαχειριστεί επικοινωνιακά προβλήματα της καθημερινότητας, για λόγους μικροπολιτικού συμφέροντος, ενέπλεξε τις ΕΔ, δειλά - δειλά στην αρχή και χωρίς μέτρο στη συνέχεια, στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών (πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμοί), σε αεροδιακομιδές ασθενών, σε μεταφορές υψηλών προσώπων δια αέρος και θαλάσσης. Επιτρέψτε μου να σας θυμίσω, αλήστου μνήμης εποχές, όταν οι ΕΔ συνέδραμαν στην αποκομιδή αστικών απορριμμάτων και στην εκτέλεση δρομολογίων αστικών συγκοινωνιών στην πρωτεύουσα. Εκεί πάνω χτίστηκε έντεχνα από τις κυβερνήσεις, το διαχρονικό αφήγημα της πολυσχιδούς κοινωνικής προσφοράς των ΕΔ, γιατί αυτό εξυπηρετούσε τις πολιτικές ηγεσίες.
Δεν με βρίσκει σύμφωνο η άποψη όσων ισχυρίζονται ότι, με την εμπλοκή των ΕΔ στην προσφυγική / μεταναστευτική κρίση, αναδεικνύονται οι δυνατότητές τους. Ως προσέγγιση είναι προδήλως μονοδιάστατη. Η επιχειρησιακή ισχύς τους, καθώς και ο επαγγελματισμός των στελεχών τους, καθίσταται εμφανής καθημερινά από την εθνική και διεθνή δράση τους, σε καιρούς χαλεπούς όπου η κατασπατάληση πολύτιμων πόρων (εμψύχου υλικού και μέσων) για την κάλυψη της κρατικής παράλυσης, καταπονεί και πιθανώς αποπροσανατολίζει τις ΕΔ, σε ότι έχει να κάνει με την κύρια αποστολή τους.